Khi tìm hiểu về kiến trúc nhà ở, đặc biệt là những công trình có sân thượng, chắc hẳn bạn đã từng nghe tới khái niệm tum. Vậy tum là gì, tầng tum là gì, hay thậm chí mái tum là gì. đây đều là những thắc mắc phổ biến của nhiều gia chủ khi lên kế hoạch xây dựng. Trên thực tế, tum không chỉ đơn thuần là một phần che chắn cầu thang hay kỹ thuật, mà còn có thể biến thành không gian hữu ích nếu được thiết kế đúng cách. Hiện nay, nhiều gia đình tận dụng tum để bố trí phòng thờ, kho nhỏ, phòng ngủ phụ hoặc kết hợp cùng thiết kế mái tum sân thượng tạo nơi thư giãn, trồng cây, giặt phơi… Trong bài viết này, Sưa sẽ cùng bạn phân tích chi tiết từ khái niệm đến ứng dụng, đồng thời chia sẻ kinh nghiệm thực tế khi thiết kế và thi công tum để đạt hiệu quả thẩm mỹ lẫn công năng.
Tum là gì?
Trong kiến trúc nhà ở, tum là phần không gian được xây thêm trên cùng của ngôi nhà, thường nằm phía trên sân thượng. Nhiệm vụ cơ bản của tum là che chắn khu vực cầu thang, bảo vệ lối lên xuống và một số hệ thống kỹ thuật (ống nước, bồn nước, thang máy mini…). Tuy nhiên, tùy cách thiết kế, tum có thể được tận dụng thành một tầng phụ để tăng diện tích sử dụng.
Nhiều người thắc mắc 1 tum là gì, thực chất, đó chỉ là cách gọi thông dụng, ám chỉ một khối tum được xây trên mái, chứ không phải một tầng riêng biệt. Nếu xét theo luật xây dựng, tum không được tính là một tầng chính, trừ khi diện tích sử dụng quá lớn và vượt tỷ lệ cho phép.
Tum tiếng Anh là gì?
Trong tiếng Anh, tum không có một từ dịch nguyên gốc hoàn toàn tương đương, bởi đây là cách gọi quen thuộc trong kiến trúc nhà ở Việt Nam. Tùy ngữ cảnh, tum có thể được diễn đạt bằng một số thuật ngữ chuyên ngành:
- Rooftop extension: phần không gian mở rộng trên mái.
- Attic floor: tầng áp mái, dùng khi tum có thể sử dụng như một không gian phụ.
- Stairhead room hoặc staircase cover: nếu tum chỉ đơn thuần che cầu thang.
Việc dịch tum sang tiếng Anh cần dựa vào mục đích thiết kế cụ thể. Với những bản vẽ kỹ thuật, kiến trúc sư thường ghi chú rõ ràng để tránh nhầm lẫn giữa tầng tum và tầng mái.
Tầng tum là gì?
Tum hay tầng tum là phần không gian được xây dựng trên cùng của ngôi nhà, thường nằm ngay phía dưới mái. Chức năng cơ bản của tum là che chắn cầu thang, tạo khoảng kỹ thuật cho hệ thống điện, nước, hoặc tận dụng làm kho nhỏ. Tuy nhiên, trong thiết kế hiện đại, tum còn được biến hóa thành phòng ngủ phụ, phòng thờ, thậm chí không gian xanh trên cao.
Ví dụ: khách hàng của Sưa có một ngôi nhà phố 4 tầng tại Hà Nội, gia chủ tận dụng tum để bố trí phòng thờ và khu giặt phơi. Cách làm này vừa tiết kiệm diện tích, vừa giữ được sự riêng tư. Một công trình khác ở Đà Nẵng lại thiết kế tum thành phòng làm việc nhỏ kết hợp sân thượng xanh, mang lại cảm giác thư giãn sau những giờ làm căng thẳng.
Một ưu điểm lớn của tầng tum là khả năng hỗ trợ lấy sáng, thông gió tự nhiên. Nhờ vậy, không gian sống bên dưới trở nên thoáng mát và dễ chịu hơn. Ở nhiều công trình nhà phố, tum được xem như giải pháp cân bằng giữa công năng và thẩm mỹ. Đặc biệt, nếu kết hợp tum với giếng trời, ngôi nhà sẽ đón được nhiều ánh sáng tự nhiên hơn, tiết kiệm năng lượng chiếu sáng nhân tạo.
Tầng tum có được tính là 1 tầng không?
Nhiều gia chủ thường băn khoăn liệu tầng tum có được tính vào tổng số tầng của ngôi nhà hay không, đặc biệt khi làm hồ sơ xin phép xây dựng. Theo kinh nghiệm thực tế của Sưa, tầng tum không được tính là một tầng chính thức nếu nó chỉ có diện tích nhỏ, thấp hơn tầng bình thường và chủ yếu phục vụ kỹ thuật như cầu thang, bồn nước hoặc khu vực kỹ thuật.
Tuy nhiên, nếu tầng tum được thiết kế rộng, có không gian sử dụng thực tế như phòng sinh hoạt chung, phòng làm việc hay sân thượng kết hợp mái che, thì trong một số quy định về xây dựng, nó có thể được tính như một tầng lửng hoặc tầng phụ. Vì vậy, Sưa khuyên các gia chủ nên:
- Tham khảo quy định xây dựng địa phương để xác định cách tính tầng.
- Tối ưu hóa diện tích sử dụng nếu muốn tầng tum vừa có chức năng kỹ thuật vừa trở thành không gian sống bổ sung.
- Thiết kế hợp lý về chiều cao và kết cấu để tránh ảnh hưởng đến tổng thể kiến trúc và thẩm mỹ của ngôi nhà.
Việc hiểu rõ tầng tum có tính là tầng hay không cũng ảnh hưởng đến chi phí thiết kế, chiều cao tổng thể và giải pháp kết cấu của công trình. Gia chủ có thể tham khảo thêm các ví dụ về phong cách Indochine trong nội thất nhà phố để kết hợp tầng tum và sân thượng một cách hài hòa: Phong cách Indochine.
Tầng tum và tầng mái khác nhau như thế nào?
Nhiều gia chủ thường nhầm lẫn tầng tum với tầng mái vì đều nằm ở phần trên cùng của ngôi nhà. Tuy nhiên, theo kinh nghiệm thi công mà Sưa từng gặp, hai khái niệm này có những điểm khác biệt rất rõ rệt.
- Tầng tum: là không gian có tường bao, sàn bê tông và chiều cao đủ để sử dụng. Sưa hay thấy tum được tận dụng làm phòng thờ, kho, phòng ngủ nhỏ hoặc khu giặt phơi. Tum thường có cầu thang dẫn lên và đôi khi được bố trí cửa sổ để lấy sáng, thông gió.
- Tầng mái: chỉ là phần kết cấu che chắn phía trên cùng, chức năng chính là bảo vệ công trình khỏi nắng mưa, bức xạ nhiệt. Mái có thể là mái bằng, mái Thái, mái Nhật… nhưng không phải lúc nào cũng tạo được không gian sinh hoạt như tum. Chỉ khi gọi tầng mái là trên cao nên nhiêu người quen hiểu tầng mái là tầng ở trên cùng nên được coi là tầng tum.
Ví dụ thực tế: Sưa từng thiết kế cho một ngôi nhà phố 5 tầng, gia chủ yêu cầu thêm tum trên cùng để làm phòng thờ, còn phía trên tum lại đổ mái bằng chống nóng. Trong khi một căn biệt thự mái Thái khác thì tầng cao nhất chỉ có mái dốc chữ A, hoàn toàn không có tum.
Nói một cách dễ hiểu, tum giống như “không gian chức năng phụ” nằm ngay dưới mái, còn mái lại là chiếc nón bảo vệ bao trọn cả ngôi nhà, gọi tầng mái là tầng cao nhất để dễ hiểu về tầng tum.
Bảng so sánh tầng tum và tầng mái
| Tiêu chí | Tầng tum | Tầng mái |
| Vị trí | Nằm ngay dưới mái, trên cùng của ngôi nhà | Nằm ở trên cùng, che chắn toàn bộ công trình |
| Cấu tạo | Có sàn, tường bao, cầu thang lên được | Chủ yếu là dầm, sàn mái hoặc hệ khung, vì kèo + mái che |
| Chức năng | Phòng thờ, phòng ngủ nhỏ, kho, giặt phơi, thông tầng | Chống nắng, chống mưa, che chắn |
| Khả năng sử dụng | Có thể tận dụng làm không gian sống hoặc phụ trợ | Không thể ở, chỉ dùng để che chắn |
| Ví dụ thường gặp | Nhà phố 4 – 5 tầng có tum để đặt phòng thờ | Biệt thự mái Thái, mái Nhật, mái dốc chữ A không có tum |
Chiều cao tầng tum bao nhiêu là hợp lý?
Trong thực tế thiết kế và thi công, Sưa nhận thấy chiều cao tầng tum thường dao động từ 2,3m – 3m, tùy công năng sử dụng. Nếu chỉ làm tum để đặt bồn nước, che cầu thang hoặc kho nhỏ thì chiều cao tầm 2,3m – 2,5m là vừa. Ngược lại, nếu tum được tận dụng làm phòng thờ, phòng ngủ nhỏ hoặc khu sinh hoạt thì nên để từ 2,7m – 3m để không gian thoáng đãng, thuận tiện sinh hoạt.
Một lưu ý quan trọng mà Sưa thường nhắc gia chủ: Không nên làm tum quá cao vì có thể bị coi như một tầng chính, ảnh hưởng đến giấy phép xây dựng, thậm chí liên quan đến quy định chiều cao công trình. Cũng không nên quá thấp, sẽ gây bí bách, nóng nực và khó lắp đặt thiết bị như quạt trần, điều hòa.
Ví dụ thực tế: Trong một dự án nhà phố 4 tầng ở Hà Nội, Sưa thiết kế tum cao 2,4m chỉ để giặt phơi và đặt bồn nước. Ngược lại, một căn biệt thự ở Đà Nẵng, chủ nhà muốn tum làm phòng thờ trang trọng, Sưa nâng chiều cao tum lên 2,9m để đảm bảo sự tôn nghiêm và thông thoáng.
Mái tum là gì?
Mái tum là phần kết cấu nhỏ nằm trên cùng của ngôi nhà, thường được xây trên tầng tum để che chắn, bảo vệ cầu thang lên sân thượng, đồng thời tạo thêm không gian kỹ thuật hoặc nơi chứa bồn nước, bình năng lượng mặt trời. Tum và mái tum không chỉ có vai trò kỹ thuật mà còn ảnh hưởng lớn đến thẩm mỹ tổng thể, tạo điểm nhấn kiến trúc cho ngôi nhà.
Khi thiết kế mái tum, Sưa khuyên bạn nên cân nhắc vật liệu, kết cấu và độ dốc mái để vừa đảm bảo an toàn, vừa tối ưu hóa khả năng chống thấm, thoát nước. Trên thực tế, mái tum cũng thường được tận dụng để bố trí cây xanh, khu vực giải trí ngoài trời hay giếng trời nhỏ, giúp không gian sống trở nên thông thoáng, gần gũi với thiên nhiên. Gia chủ có thể tham khảo thêm những gợi ý về tận dụng tối đa không gian sân thượng trong bài viết 4 lưu ý khi muốn xây nhà đẹp trên diện tích đất nhỏ để kết hợp hài hòa giữa kỹ thuật và thẩm mỹ.
Thiết kế mái tum sân thượng: Giải pháp tận dụng hiệu quả
Thiết kế mái tum sân thượng không chỉ đơn thuần là một phần kết cấu bảo vệ cầu thang hay bồn nước mà còn là cơ hội để tạo điểm nhấn kiến trúc và nâng cao trải nghiệm không gian ngoài trời. Sưa thường khuyên gia chủ nên kết hợp mái tum với khu vực thư giãn, sân vườn mini hoặc giếng trời, vừa tận dụng ánh sáng tự nhiên, vừa tối ưu hóa thông gió.
Ví dụ, một ngôi nhà phố 3 tầng có tầng tum với mái tum bằng bê tông nhẹ kết hợp lan can kính và hệ thống bồn cây xanh, giúp không gian trở nên hiện đại, thoáng đãng, đồng thời vẫn đảm bảo kỹ thuật chống thấm, thoát nước hiệu quả. Tùy theo nhu cầu, mái tum có thể thiết kế dạng phẳng, giật cấp hoặc mái che nhẹ bằng vật liệu kính, polycarbonate để tạo hiệu ứng mở mà vẫn bảo vệ khỏi mưa nắng.
Khi lên phương án thiết kế mái tum sân thượng, Sưa lưu ý: tính toán chiều cao tum, lựa chọn vật liệu bền, kết hợp chiếu sáng và cây xanh hợp lý. Tham khảo thêm các gợi ý về vật liệu và thiết kế sân thượng trong bài viết vật liệu xuyên sáng để chọn vật liệu phù hợp cho mái tum, vừa thẩm mỹ vừa bền chắc.
Kinh nghiệm khi thiết kế và thi công tầng tum
Theo kinh nghiệm của Sưa, tầng tum là phần quan trọng trên cùng của ngôi nhà, vừa cần đảm bảo công năng vừa hài hòa với tổng thể kiến trúc. Đầu tiên, khi thiết kế, hãy xác định mục đích sử dụng rõ ràng: phòng thờ, phòng giặt, sân phơi hay phòng kho, từ đó bố trí diện tích, cửa sổ, giếng trời và lam chắn nắng hợp lý để không gian luôn thoáng sáng, tiện dụng và tiết kiệm năng lượng. Bạn có thể tham khảo thêm bài viết vật liệu cách nhiệt chống nóng tường nhà để lựa chọn vật liệu phù hợp cho tầng tum.
Tiếp theo, chọn vật liệu nhẹ, bền và chống thấm là ưu tiên hàng đầu, bởi tầng tum chịu tải trực tiếp từ mái. Sưa thường sử dụng bê tông nhẹ, gạch nhẹ hoặc vật liệu composite để giảm áp lực kết cấu mà vẫn đảm bảo tuổi thọ. Đồng thời, chiều cao và kết cấu cần tuân thủ tiêu chuẩn kỹ thuật, vừa đảm bảo an toàn vừa tạo cảm giác thoải mái khi sử dụng.
Cuối cùng, đừng bỏ qua yếu tố thẩm mỹ. Tầng tum không chỉ là kỹ thuật mà còn ảnh hưởng đến hình khối tổng thể. Sưa luôn thiết kế mái tum, lan can, màu sắc và vật liệu sao cho hài hòa với phong cách kiến trúc, đồng thời tận dụng sân thượng nếu có, bố trí khu vực thư giãn, trồng cây hoặc sân phơi, để tầng tum vừa đẹp vừa thực sự hữu ích.
Lời kết
Tầng tum, dù chỉ là phần nhỏ trên cùng của ngôi nhà, nhưng lại đóng vai trò quan trọng trong việc hoàn thiện công năng, thẩm mỹ và kiến trúc tổng thể. Qua các kinh nghiệm thực tế của Sưa, việc xác định rõ mục đích sử dụng, chọn vật liệu hợp lý, tuân thủ chiều cao và kết cấu tiêu chuẩn, cùng với thiết kế hài hòa về hình khối và ánh sáng sẽ giúp tầng tum trở thành không gian vừa tiện ích, vừa đẹp mắt. Khi thiết kế và thi công tầng tum, hãy cân nhắc kỹ lưỡng để tận dụng tối đa công năng và giá trị thẩm mỹ cho ngôi nhà của bạn.
